Μάντζαρος, Νικόλαος

(Κέρκυρα 1795 – 1872). Συνθέτης και μουσικοδιδάσκαλος. Ήταν γιος ενός πλούσιου γαιοκτήμονα με το επώνυμο Χαλικιόπουλος (το Μ. προστέθηκε αργότερα). Σπούδασε μουσική, αρχικά στην Κέρκυρα και στη συνέχεια στο περίφημο ωδείο San Pietro a Majella στη Νάπολη της Ιταλίας, με τον γνωστό μουσικό Νικολό Αντόνιο Τσινγκαρέλι, ο οποίος τον προόριζε για διάδοχό του στη διεύθυνση του ωδείου. Ωστόσο ο M., παρά τις σημαντικότατες γνωριμίες τις οποίες έκανε στην Ιταλία και τις πάμπολλες ευκαιρίες που είχε να μείνει και να αναδειχθεί εκεί, προτίμησε να επιστρέψει στην πατρίδα του. Για περισσότερα από σαράντα χρόνια διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο, όχι μόνο ως συνθέτης και μουσικοδιδάσκαλος του Έθνους (όπως συχνά τον χαρακτηρίζουν), αλλά και ως πνευματική και καλλιτεχνική προσωπικότητα με τεράστιο κύρος. Γύρω του συγκεντρώθηκαν οι πιο αξιόλογοι λόγιοι και καλλιτέχνες της Κέρκυρας των μέσων του 19ου αι. Ανάμεσα στις προσωπικότητες που σύχναζαν στο σπίτι του αναφέρονται ο ποιητής Διονύσιος Σολωμός, στενότατος φίλος του, οι ιστορικοί Ανδρέας Μουστοξύδης και Ερμάνος Λούντζης, ο φιλόλογος και μελετητής του έργου του Σολωμού Ιάκωβος Πολυλάς, ο Ιταλός φιλέλληνας Νικολό Toμαζέο κ.ά. Μετά την ίδρυση της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας, το 1840, ο Μ. διορίστηκε ισόβιος πρόεδρός της και, εργαζόμενος έως τον θάνατό του, μόρφωσε αφιλοκερδώς μια ολόκληρη γενιά Επτανήσιων μουσικών και μουσικοπαιδαγωγών. Επιπλέον, εργάστηκε για την ανεξαρτησία της Επτανήσου Πολιτείας και για την ένωσή της με την Ελλάδα. Το 1855 η Ιόνιος Βουλή, αναγνωρίζοντας τις μεγάλες υπηρεσίες του Μ. στην ανάπτυξη της μουσικής, του απένειμε ισόβια σύνταξη. Το γνωστότερο έργο του Μ. ως συνθέτη είναι αναμφισβήτητα ο Ύμνος προς την Ελευθερίαν, μελοποίηση του ομώνυμου ποιήματος του Διονυσίου Σολωμού, ο οποίος καθιερώθηκε επισήμως ως εθνικός ύμνος της Ελλάδας το 1865. Ο Μ. έγραψε επίσης πολλά έργα για τραγούδι (Ευρυκόμη, Φαρμακωμένη, Η ξανθούλα, σε στίχους Σολωμού, κ.ά.), έργα για πιάνο, έργα για ορχήστρα (24 εισαγωγές), πολλά στρατιωτικά εμβατήρια, καθώς και εκκλησιαστική μουσική (τρεις λειτουργίες, μία δοξολογία, θρήνους, ψαλμούς κ.ά.). Το θεωρητικό έργο του Μ. περιλαμβάνει το Trattato raggionato di Armonia (Σύγγραμμα περί Αρμονίας), Corpo prattico di composizione (Σύγγραμμα περί Σύνθεσης), Λεξικόν μουσικών αριθμών, πραγματείες για την αντίστιξη και τη φούγκα, ένα λεύκωμα με λαϊκά μοτίβα της Κέρκυρας, πολλές μελέτες και κριτικά άρθρα κ.ά. Ο Μ., εκτός από συνθέτης η ακαδημαϊκή τέχνη του οποίου δύσκολα αντέχει στο πέρασμα του χρόνου, στάθηκε ένας μεγάλος σοφός. Ο πρώτος Έλληνας μουσικοεπιστήμονας, ο εμπνευστής και ο πατέρας της επτανησιακής μουσικής σχολής η οποία, αν και συχνά δεν ήταν παρά απομίμηση ιταλικών προτύπων, κατάφερε ωστόσο να δώσει προσωπικότητες που δημιούργησαν τη λαμπρότητα της επτανησιακής μουσικής ζωής του 19ου αι., ενώ ταυτόχρονα έπαιξαν και ευεργετικό ρόλο στη λιμνάζουσα τότε μουσική δραστηριότητα της υπόλοιπης Ελλάδας.